Tytuł: Czy komisja rewizyjna to zarząd? Kluczowe różnice, które musi znać każdy przedsiębiorca
Autor: Marta Rogowska
Data publikacji: 19 października 2025
Data ostatniej aktualizacji: 19 października 2025
W świecie biznesu i organizacji społecznych często pojawia się pytanie: czy komisja rewizyjna to zarząd? Choć oba te organy są kluczowe dla funkcjonowania stowarzyszeń, spółek czy fundacji, ich role, kompetencje i odpowiedzialność prawna znacząco się różnią. Zrozumienie tych różnic jest nie tylko formalnością, lecz także gwarancją przejrzystości, bezpieczeństwa finansowego i prawidłowego nadzoru nad działalnością organizacji.
W tym artykule dowiesz się:
- jaka jest rola i zadania komisji rewizyjnej,
- czym różni się komisja rewizyjna od zarządu,
- kto ponosi odpowiedzialność prawną i finansową za działania organizacji,
- jakie przepisy prawa regulują funkcjonowanie tych organów,
- oraz jak uniknąć konfliktów kompetencyjnych pomiędzy nimi.
Czytaj dalej, aby zyskać pełny obraz struktury organizacyjnej i lepiej zrozumieć mechanizmy kontroli wewnętrznej.
Spis treści
- Czym jest komisja rewizyjna?
- Czym zajmuje się zarząd organizacji?
- Komisja rewizyjna a zarząd – najważniejsze różnice
- Podstawa prawna działania komisji rewizyjnej i zarządu
- Odpowiedzialność członków zarządu a odpowiedzialność komisji rewizyjnej
- Dlaczego te role muszą być rozdzielone?
- Jak wybrać członków komisji rewizyjnej?
- Najczęstsze błędy organizacji – i jak ich unikać
- Podsumowanie – komisja rewizyjna to nie zarząd
Czym jest komisja rewizyjna?
Komisja rewizyjna to organ kontrolny w organizacji – pełni funkcję strażnika prawidłowości działań zarządu, nadzorując gospodarkę finansową, zgodność działań z prawem, statutem i uchwałami walnego zgromadzenia. Jej celem jest zapewnienie transparentności i eliminowanie nadużyć.
Członkowie komisji rewizyjnej nie zarządzają, lecz kontrolują. Ich zadaniem jest sprawdzanie:
- czy zarząd realizuje uchwały zgodnie ze statutem,
- jak wygląda przepływ finansów,
- czy dokumentacja jest prowadzona prawidłowo,
- czy nie dochodzi do konfliktu interesów,
- oraz czy wydatki są zgodne z celami statutowymi.
W praktyce komisja rewizyjna działa jak wewnętrzny audytor. To właśnie ona składa sprawozdanie walnemu zgromadzeniu i może rekomendować udzielenie (lub odmowę) absolutorium dla zarządu.
Czym zajmuje się zarząd organizacji?
Zarząd to organ wykonawczy i decyzyjny. Jego głównym zadaniem jest prowadzenie bieżących spraw organizacji, reprezentowanie jej na zewnątrz i dbanie o realizację celów statutowych.
W kompetencjach zarządu leży m.in.:
- zawieranie umów,
- prowadzenie księgowości,
- podejmowanie decyzji finansowych,
- organizacja pracy biura,
- reprezentacja organizacji wobec urzędów, partnerów i sądów.
W odróżnieniu od komisji rewizyjnej, zarząd odpowiada za podejmowane decyzje i skutki finansowe. To on podpisuje dokumenty, ponosi odpowiedzialność cywilną i – w określonych przypadkach – karną.
Komisja rewizyjna a zarząd – najważniejsze różnice
Największa różnica między tymi organami dotyczy charakteru ich działalności. Zarząd działa, a komisja rewizyjna sprawdza, jak zarząd działa.
| Kryterium | Zarząd | Komisja rewizyjna |
|---|---|---|
| Charakter działania | Wykonawczy | Kontrolny |
| Odpowiedzialność | Prawna i finansowa | Nadzorcza i opiniująca |
| Podległość | Walnemu zgromadzeniu | Również walnemu zgromadzeniu, niezależna od zarządu |
| Zakres kompetencji | Decyzje, umowy, finanse | Kontrola, audyt, sprawozdania |
| Prawo reprezentacji | Tak | Nie |
| Zakaz łączenia funkcji | Tak, nie można być jednocześnie w zarządzie i komisji rewizyjnej | Tak samo |
Podsumowując: komisja rewizyjna nie jest zarządem i nie może go zastępować. Pełni funkcję nadzoru, ale nie ma prawa podejmować decyzji operacyjnych.
Podstawa prawna działania komisji rewizyjnej i zarządu
Podstawy prawne funkcjonowania tych organów zależą od rodzaju organizacji:
- w stowarzyszeniach – reguluje je ustawa Prawo o stowarzyszeniach z 7 kwietnia 1989 r.,
- w fundacjach – ustawa o fundacjach z 6 kwietnia 1984 r.,
- w spółkach handlowych – Kodeks spółek handlowych (KSH).
W większości przypadków statut organizacji dokładnie określa liczbę członków komisji rewizyjnej, tryb wyboru oraz zakres jej kompetencji. Co ważne, komisja rewizyjna musi działać niezależnie od zarządu, aby jej kontrola była wiarygodna i skuteczna.
Odpowiedzialność członków zarządu a odpowiedzialność komisji rewizyjnej
Członkowie zarządu mogą ponosić odpowiedzialność finansową i karną za błędy w zarządzaniu, np. za niegospodarność, zaciąganie zobowiązań bez pokrycia czy nieprowadzenie księgowości.
Członkowie komisji rewizyjnej z kolei ponoszą odpowiedzialność za rzetelność kontroli – jeśli nie wykryją oczywistych nieprawidłowości lub zatają wyniki kontroli, mogą zostać pociągnięci do odpowiedzialności dyscyplinarnej lub cywilnej.
To pokazuje, że obie funkcje są równie istotne, choć ich zakres odpowiedzialności różni się diametralnie.
Dlaczego te role muszą być rozdzielone?
Zasada rozdzielenia władzy w organizacji ma kluczowe znaczenie. Gdy te funkcje się przenikają, zanika niezależność nadzoru. Wyobraźmy sobie sytuację, w której ta sama osoba podejmuje decyzje i sama siebie kontroluje – to prosta droga do konfliktu interesów i braku przejrzystości finansowej.
Dlatego zarówno w prawie, jak i w dobrych praktykach zarządzania, zakazuje się łączenia funkcji członka zarządu z funkcją w komisji rewizyjnej.
Jak wybrać członków komisji rewizyjnej?
Dobór członków komisji rewizyjnej powinien opierać się na kryteriach takich jak:
- niezależność od zarządu,
- kompetencje finansowe lub prawne,
- rzetelność i zaufanie środowiska,
- znajomość statutu i obowiązków organizacyjnych.
W praktyce warto wybierać osoby, które potrafią analizować dokumenty księgowe, zachowują obiektywizm i potrafią konstruktywnie formułować wnioski pokontrolne.
Najczęstsze błędy organizacji – i jak ich unikać
- Brak niezależności komisji rewizyjnej od zarządu.
- Nieprowadzenie dokumentacji z kontroli, co utrudnia udowodnienie rzetelności działań.
- Zaniedbywanie regularnych przeglądów finansowych – szczególnie w mniejszych organizacjach.
- Nieprzestrzeganie zakazu łączenia funkcji.
- Brak szkoleń dla nowych członków komisji rewizyjnej, przez co nie znają oni swoich obowiązków.
Aby uniknąć tych błędów, organizacja powinna jasno określić w statucie zasady współpracy między organami, a członkowie komisji – prowadzić protokoły i raporty z każdej kontroli.
Podsumowanie – komisja rewizyjna to nie zarząd
Komisja rewizyjna to organ kontrolny, a zarząd – organ wykonawczy. Każdy z nich odgrywa fundamentalną, ale odmienną rolę w strukturze organizacyjnej. Tylko przy zachowaniu niezależności, przejrzystości i odpowiedzialności możliwe jest utrzymanie zdrowych zasad zarządzania i nadzoru.
Dlatego, jeśli zastanawiasz się, czy komisja rewizyjna to zarząd – odpowiedź brzmi jednoznacznie: nie. Ale oba te organy są sobie potrzebne, by organizacja działała skutecznie, uczciwie i zgodnie z prawem.
Dodaj komentarz